Category: Դերենիկ Դեմիրճյան

Դերենիկ Դեմիրճյանը հայ ականավոր գրող է, բազմաթիվ բանաստեղծությունների, պատմվածքների ու պիեսների հեղինակ։ Ծնվել է փետրվարի 18-ին , 1877 թ. Ախալքալաքում (այժմ Վրաստանում): 1897 թվականին ավարտեց վրացական Ներսիսյան ճեմարանը, այնուհետև 1909-ին Ժնևյան համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետը: Եղել է ուսուցիչ: Բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն, որն լցված էր միայնակության զգացմունքով լույս տեսավ 1899-ին:

1905- 07 թվականների Ռուսաստանի հեղափոխությունը մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց Դեմիրճյանի մոտ դեպի քաղաքականական պրոբլեմները:

1913 թվականին լույս է տեսնում նրա բանաստեղծությունների երկրորդ ժողովածուն: Այսպիսով իր “Լենկ Թեմուր” պատմա- հերոսական պոեմում, “Ջութակն ու սրինգը”, “Ավելորդը”, “Ժպիտ”, “Ստամոքս”, “Տերտերը” պատմվածքներում, “Դատաստան” ողբերգությունում և այլն Դեմիրճյանը ամբող սրտով պաշտպանում է հասարակ մարդկանց ինրավունքները: 1923 թվականին գրեց “Քաջ Նազար” կատակերգությունը , որը նույն թվականին հայտնվեց Երևանի բեմահարթակներում, 1924 թվականին Թիֆլիսում: Դեմիրճյանի 30-ականներում գրված “Նապոլեոն Կորկոտյան”, “Կապուտան”, “Հայրենի երկիր” պիեսները մեծ ազդեցություն են թողել հայ դրամատուրգիաի վրա: Նրա ամենանշանավոր երկն է “Վարդանանք” պատմավեպը։ Այս վեպում պատկերված է 5-րդ դարում հայ ժողովրդի մղած ազատագրական պայքարը Վարդան Մամիկոնյանի գլխավորությամբ։

Մահացել է 1965 թվականի դեկտեմբերի 6-ին, Երևանում:

Դերենիկ Դեմիրճյանը հայ գրող, հրապարակախոս, դրամատուրգ և թարգմանիչ էր։ Նա Հայ գրականությանը պարգևել է «Վարդանանք», «Քաջ Նազար», «Լենկթեմուր», «Երկիր հայրենի» և այլ արժեքավոր ստեղծագործություններ: Բացի դրանից զբաղվել է նաև երաժշտությամբ և գեղանկարչությամբ:
Նրա ստեղծագործություններից մեկն է «Ավելորդը»։ Պատմվածքի գլխավոր հերոսը` Հաճի աղան շատ է սիրում և արժեվորում իր ունեցվածքը և իրեն: Երբ Հաճի աղայի քույրը՝ Սրբունը, որը կորցրել էր իր ամուսնուն, հիվանդանում է տիֆով և դառնում` անդամալույծ, Հաճի աղան նրան բերում է իր տուն և նրա համար անկյուն է հատկացնում, որովհետև չի ուզում, որ Սրբունը բեռ դառնա ուրիշների ուսերին, և նրանք բողոքեն իրենից։
Այն քաղաքում որտեղ նրանք էին ապրում, լուր էր տարածվում, թուրքերի սահմանամերձ քաղաքին հասնելու մասին, և Հաճի աղան որոշում է փրկել իր հարստությունը և իր ընտանիքի հետ հեռանալ քաղաքից։ Երբ գալիս է փախչելու պահը նրանք հավաքում են ամենակարևոր և արժեքավոր իրերը: Բայց քանի որ սահնակը, որով պատրաստվում էին փախչել, բավականին փոքր էր իսկ հարստությունը շատ, աղան որոշում է թողնել անդամալույծ քրոջը` համարելով նրան ավելորդ բեռ:
Երբ ամեն ինչ ավարտվում է և նրանք վերադառնում են տուն, չգտնելով քրոջը, նա զղջում է իր արածի համար, սկսում է հաճախել եկեղեցի, ողորմություններ բաժանել` փորձելով մեղմացնել իր հոգում ծանրացած մեխքը: Եվ մահից առաջ ոսկի է տալիս տերտերին` աղքատներին բաժանելու համար, որպիսի ոչ ոք իրեն ավելորդ չզգա։

Պատմվածքի գլխավոր հերոսը` Հաճի աղան էր։ Հաճի աղայի կերպարը ժլատ, նյութապաշտ և հպարտ մարդու կերպար էր։ Նրա կերպարը չհավանեցի, որովհետև նա իր ունեցվածքն ավելի կարևորեց քան հարազատ քրոջը, համարելով նրան «ավելորդ»։ Բայց հետագայում հաճի աղան զղջում իր այդ արարքի համար և փորձում փնտրել, սակայն դա արդեն անհնար էր։ Հաճի աղան մինչև կյանքի վեջին վարկյանը իրեն չներեց այդ արարքի համար։ Նա միայն կյանքի վերջում հասկացավ, որ <<ավելորդ>> ոչինչ չկա։

Շատ հավանեցի Դեմիրճյանի այս պատմվածքը։ Այս պատմվածքը բոլոր ժամանակներում շատ արդիական է եղել, որովհետև ամեն ժամանակներում էլ եղել են մարդիկ, ովքեր գումարն ու ունեցվածքն ավելի են կարևոում, քան իրենց հարազատներին, բարեկամներին, ինչու-ոչ նաև իրենց խիղճը, հոգին և մարդասիրուփյունը։ Ես այս պատմվածքը մի փոքր նմանեցնում եմ «Վանականը, որը վաճառեց իր «Ֆերարին»» գրքի հետ, որովհետև երկուսում էլ գլխավոր դերերակատարները գերադասում էին փողը, «Ավելորդ»-ում նա քրոջն էր փոխարինել փողի հետ, իսկ «Վանականը, որը վաճառեց իր «Ֆերարին»» գրքում գլխավոր դերակատարը իր առողջությունը, ընկերներին և հարազատների էր փոխարինել փողով։

Արաքս, Սերլի։