Category: պատմություն 8

1) քիմիական տարրի նշանը S

2) կարգաթիվը 16, միջուկի  լիցքը +16, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 32 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 32

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր 3-րդպարբերություն  է, խումբը VI, ենթախումբը գլխավոր

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝ 16պրոտոն, 16էլեկտրոն, 16նեյտրոն                                                   

 7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը Միջուկիցկանտարածություններ, որտեղէլեկտրոններիհավանականությունըավելիմեծեն, կոչվումենէլեկտրոնայինշերտերկամէներգետիկմակարդակ

Ծծմբիէլեկտրոնայինթաղանթըկազմվածէ 16 էլեկտրոններից։

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

Մետաղէ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

-2,+4, +6

10)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

Ծծումբը, քիմիականտարրէ, որինշաննէ S ևատոմայինթիվը՝ 16: Գտնվումէպարբերականհամակարգի 6-րդխմբիգլխավորենթախմբում, իսկջրածնիևթթվածնիմիացություններումբաղկացածէտարբերիոններներից, փոխազդումէհամարյաբոլորթթուներիևաղերիհետ։Ծծմբիաղերըքիչենլուծվումջրում։Ցուցաբերումէոչմետաղականհատկություններ։Ծծումբըմարդունհայտնիէվաղնջականժամանակներից։Ծծումբնառաջացնումէերեքտարաձևություն, որըսովորաբարստանումենդեղինփոշուտեսքով։Հալվումէ 113 C ևեռում՝ 445 °C ջերմաստիճանում։Հալվածծծումբըսառեցնելիսառաջանումենբացդեղնավունասեղնաձևբյուրեղներ։Երկրակեղևումծծմբիպարունակությունը 0,05% է, ըստզանգվածի։Բնությանմեջհանդեսէգալիսինչպեսազատձևովայնպեսէլ, միացություններիձևով։Բացիդրանիցծծումբկաննաևնավթում, բնականածուխում, բնականգազումևթերթաքարում։Ծծումբըիրպարունակությամբբնականջրերում, հանդեսէգալիսհիմնականումսուլֆիտիոններիձևով, առաջացնումէ «մշտական» կարծրությունքաղցրահամջրերում։Կենսականկարևորտարրէբարձրակարգօրգանիզմներիհամար, անբաժանելիմասնէսպիտակուցներիհամար, կենտրոնացածէմազերում։

Ծծմբիֆիզիկականհատկությունները։

Ծծումբըդեղինգույնիբյուրեղայիննյութէ։Այնհեշտությամբհալվումէ 100 ցելսիուսիցփոքր–ինչբարձրջերմաստիճաններում։Ծծումբիուժեղտաքացմանժամանակառաջանումենմուգ–շագանակագույնգոլորշիներ։Արագսառեցնելիսծծումբիգոլորշիներնանմիջապես, առանցհեղուկանալուփոխարկվումեննրբագույնփխրունփոշու, որըկոչվումէծծմբածաղիկ։Ծծումբըջրումչիլուծվում, բայցայնլուծվումէմիքանիուրիշհեղուկներում, օրինակ, ծծմբածխածնում։

Ծծմբիքիմիականհատկությունները։

• Ծծումբըփոխազդումէմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէոչմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէթթվածնիուհալոգեններիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէբարդնյութերիհետ։

Ծծումբըքիմիապեսակտիվտարրէևկարողէանմիջականորենմիանալգրեթեբոլորտարրերիհետ՝բացառությամբազոտի, յոդի, ոսկու, պլատինիևազնիվգազերիհետ: Միացություններումծծմբիբնորոշօքսիդացմանաստիճաներնեն՝ -2, +4, և +6: Ծծումբնայրվումէթթվածնումկամօդում՝առաջացնելովծծմբի(IV) օքսիդ։Տաքացմանպայմաններումծծումբըփոխազդումէջրածնիհետ։

Ծծմբիկիրառություն

Արդյունահանվողծծմբիգրեթեկեսնօգտագործվումէծծմբայինգազ, այնուհետևծծմբականթթուստանալուհամար։Մեծքանակներովծծումբծախսվումէռետինիստացմանհամար։Օգտագործվումէխաղողիևբամբակիթփերիվնասատուներիդեմպայքարելու, բժշկությունումմաշկայինհիվանդություններիբուժմաննպատակովքսուքներպատրաստելուհամար։Այնծախսվումէնաևներկերի, լուսանկարների, ծծմբածխածնի, լուցկուարտադրություններում։

Կենսաբանական դերըԾծումբը կենսաբանական տարրերից մեկն է։ Մտնում է մի քանի ամինաթթուների (ցիստեին, մեթիոնին) վիտամինների (թիամին), ֆերմենտների բաղադրության մեջ։ Ծծումբը մասնակցում է սպիտակուցային կառուցվածքների ձևավորմանը։ Մասնակցում է բակտերիաների սինթեզին (ծծումբը մտնում է բակտերիոքլորոֆիլի կազմության մեջ ծծմբաջրածինը հանդիսանում է ջրածնի ստացման հիմանակն աղբյուր)։ Օքսիդավերականգնման ռեակցիաներում ծծումբը հանդիսանում է էներգիայի աղբյուր քեմոսինթեզում։ Մարդու օրգանիզմում պարունակվում է ուղիղ 2գ ծծումբ։

1/Բնութագրել ձեր ընտրած տարրը ըստ հետևյալ սխեմայի  

1) քիմիական  տարրի  նշանը S

2) կարգաթիվը 16, միջուկի  լիցքը +16, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 32 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 32

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր 3-րդպարբերություն  է,խումբը VI,ենթախումբը գլխավոր

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝ 16պրոտոն, 16էլեկտրոն,16նեյտրոն                                                   

 7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը Միջուկիցկանտարածություններ, որտեղէլեկտրոններիհավանականությունըավելիմեծեն, կոչվումենէլեկտրոնայինշերտերկամէներգետիկմակարդակ

Ծծմբիէլեկտրոնայինթաղանթըկազմվածէ 16 էլեկտրոններից։

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

Մետաղէ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

-2,+4, +6

10)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

Ծծումբը, քիմիականտարրէ, որինշաննէ S ևատոմայինթիվը՝ 16: Գտնվումէպարբերականհամակարգի 6-րդխմբիգլխավորենթախմբում, իսկջրածնիևթթվածնիմիացություններումբաղկացածէտարբերիոններներից, փոխազդումէհամարյաբոլորթթուներիևաղերիհետ։Ծծմբիաղերըքիչենլուծվումջրում։Ցուցաբերումէոչմետաղականհատկություններ։Ծծումբըմարդունհայտնիէվաղնջականժամանակներից։Ծծումբնառաջացնումէերեքտարաձևություն, որըսովորաբարստանումենդեղինփոշուտեսքով։Հալվումէ 113 C ևեռում՝ 445 °C ջերմաստիճանում։Հալվածծծումբըսառեցնելիսառաջանումենբացդեղնավունասեղնաձևբյուրեղներ։Երկրակեղևումծծմբիպարունակությունը 0,05% է, ըստզանգվածի։Բնությանմեջհանդեսէգալիսինչպեսազատձևովայնպեսէլ, միացություններիձևով։Բացիդրանիցծծումբկաննաևնավթում, բնականածուխում, բնականգազումևթերթաքարում։Ծծումբըիրպարունակությամբբնականջրերում, հանդեսէգալիսհիմնականումսուլֆիտիոններիձևով, առաջացնումէ «մշտական» կարծրությունքաղցրահամջրերում։Կենսականկարևորտարրէբարձրակարգօրգանիզմներիհամար, անբաժանելիմասնէսպիտակուցներիհամար, կենտրոնացածէմազերում։

Ծծմբիֆիզիկականհատկությունները։

Ծծումբըդեղինգույնիբյուրեղայիննյութէ։Այնհեշտությամբհալվումէ 100 ցելսիուսիցփոքր–ինչբարձրջերմաստիճաններում։Ծծումբիուժեղտաքացմանժամանակառաջանումենմուգ–շագանակագույնգոլորշիներ։Արագսառեցնելիսծծումբիգոլորշիներնանմիջապես, առանցհեղուկանալուփոխարկվումեննրբագույնփխրունփոշու, որըկոչվումէծծմբածաղիկ։Ծծումբըջրումչիլուծվում, բայցայնլուծվումէմիքանիուրիշհեղուկներում, օրինակ, ծծմբածխածնում։

Ծծմբիքիմիականհատկությունները։

• Ծծումբըփոխազդումէմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէոչմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէթթվածնիուհալոգեններիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէբարդնյութերիհետ։

Ծծումբըքիմիապեսակտիվտարրէևկարողէանմիջականորենմիանալգրեթեբոլորտարրերիհետ՝բացառությամբազոտի, յոդի, ոսկու, պլատինիևազնիվգազերիհետ: Միացություններումծծմբիբնորոշօքսիդացմանաստիճաներնեն՝ -2, +4, և +6: Ծծումբնայրվումէթթվածնումկամօդում՝առաջացնելովծծմբի(IV) օքսիդ։Տաքացմանպայմաններումծծումբըփոխազդումէջրածնիհետ։

Ծծմբիկիրառություն

Արդյունահանվողծծմբիգրեթեկեսնօգտագործվումէծծմբայինգազ, այնուհետևծծմբականթթուստանալուհամար։Մեծքանակներովծծումբծախսվումէռետինիստացմանհամար։Օգտագործվումէխաղողիևբամբակիթփերիվնասատուներիդեմպայքարելու, բժշկությունումմաշկայինհիվանդություններիբուժմաննպատակովքսուքներպատրաստելուհամար։Այնծախսվումէնաևներկերի, լուսանկարների, ծծմբածխածնի, լուցկուարտադրություններում։

Կենսաբանականդերը

Ծծումբըկենսաբանականտարրերիցմեկնէ։Մտնումէմիքանիամինաթթուների (ցիստեին, մեթիոնին) վիտամինների (թիամին), ֆերմենտներիբաղադրությանմեջ։Ծծումբըմասնակցումէսպիտակուցայինկառուցվածքներիձևավորմանը։Մասնակցումէբակտերիաներիսինթեզին (ծծումբըմտնումէբակտերիոքլորոֆիլիկազմությանմեջծծմբաջրածինըհանդիսանումէջրածնիստացմանհիմանակնաղբյուր)։Օքսիդավերականգնմանռեակցիաներումծծումբըհանդիսանումէէներգիայիաղբյուրքեմոսինթեզում։Մարդուօրգանիզմումպարունակվումէուղիղ 2գծծումբ։

 2/.Ձեր  շրջապատում կամ կենցաղում ընտրել և գրել մարմինների,խառնուրդների,  նյութերի անվանումները: 

     1.Բաժանել մարմինների և նյութերի

Մարմիններ	Նյութեր
Քանոն, մեխ, աթոռ	Երկաթ, փայտ, պլասմաս

2.      Խառնուրդները բաժանել՝    

Համասեռ խառնուրդներ	Անհամասեռ խառնուրդներ
Շաքարիկամաղիջրայինլուծույթը	Կավիևջրիհետ, պղտորջուր

 3.  Գրել, ինչ նյութերից են կազմված մարմինները: 

     Զարդ – արծաթ

     Մեխ – երկաթ

4.      Գրել այդ նյութերի  բանաձևերը:

 Արծաթ-Ag

Երկաթ-Fe

5.      Հաշվել  այդ նյութերի մոլեկուլներում ատոմների գումարը: 

Ag-47պրոտոն, 47էլեկտրոն, 61նեյտրոն

Fe-26պրոտոն, 26էլեկտրոն, 30նեյտրոն

6.      Գրել այդ նյութերի  մոլեկուլներում ՝ատոմների կառուցվածքը և բաղադրությունը: 

7.     Հաշվել այդ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,տարրերի զանգվածային բաժինները,տարրերի  զանգվածային հարաբերությունը: 

3/    Ընտրել ինչ որ նյութ և նրա մասին  պատրաստել  փոքրիկ ֆիլմ(կիրառոման,   հայտնագործման,,հատկությունների վերաբերյալ)՝ 

4/     Ձեր շրջապատում ուսումնասիրել ,գրանցել տարբեր  երևևույթներ  և բաժանել՝                               

Ֆիզիկական երևույթներ	Քիմիական երևույթներ
Սառույցի հալվելը, առարկայի ընկնեը, ժամացույցի սլաքի շարժվելը;	Փայտի այրվելը․ ժանգոտումը

• Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք

Քիմիան դա բնագիտական գիտություն է, որը ուսումնասիրում է նյութերը, նրանց բաղադրությունը, կառուցվացքը, հատկությունները, տարածվածությունը ստացումը և կիրառումը։ Բնագիտական գիտություններն են՝ ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, աշխարհագրություն, աստղագիտություն և էկոլոգիա։

• Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ

Մեզ շրջապատող բոլոր առարկաները կոչվում են մարմիններ, այն ինչից կազմված են մարմինները կոչվում են նյութեր։ Մարմիններ են՝ սեղան, աթոռ, աստղ, համակարգիչ, պատուհան, քար։ Նյութեր են՝ արծաթ, ոսկի, պլասմաս։

• Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ

Պարզ են կոչվում այն նյութերը, որոնք կազմված են մեկ տարի ատոմներից, բարդ են կոչվում այն նյութերը որոնք կազմված են երկու և ավելի տարի ատոմներից։ Պարզ նյութեր են՝ ոսկի, արծաթ, ջրածին, թթվածինն, կալցիում, բարդ նյութեր են՝ H2O, EnO4

• Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ

Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ կոչվում է երևույթ։ Ֆիզիկական են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում է նյութի ագրեգատային վիճակը, չափսերը, ձևը։ Քիմիական են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր, ռեակցիաների հատկանիշներն են՝ գույնի, հոտի, համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատում կամ կլանում, գազի անջատում և նստվածքի առաջացում։

• Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը

Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է: Ատոմը կազմված է էլեկտրոններից, պրոտոններից և նեյտրոններից:

• Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք

• Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է:
• Հունարեն բառ է, որը թարգմանվում է անբաժանելի:
• Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և՛ մոլեկուլները, և՛ ատոմները պահպանվում են:
• Քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, իսկ ատոմները պահպանվում են:
• Ատոմները և մոլեկուլները գտնվում են անընդհատ շարժման մեջ են:
• Նույն տեսակի ատոմների միացումից առաջանում են պարզ նյութեր:
• Տարբեր տեսակի ատոմի միացումից առաջանում են բարդ նյութեր:
• Տարը դա ատոմների որոշակի տեսակ է:
• Պարզ նյութերը բաժանվում են երկու մեծ խմբերի՝ մետաղների և ոչ մետաղների:
• Ատոմների ֆիզիկապես բաժանելի են: Կենտրոնում գտնվում միջուկ, միջուկը կազմված է պրոտոններից (p+),  նեյտրուններից (n⁰),  էլեկտրոն (-ē): Նույն լիցքով մասնիկները իրար վանում են, իսկ տարբեր լիցքով մասնիկները իրար ձգում են:
• Ատոմները էլեկտրաչեզոք մասնիկներ են և հավասար են կարգի կարգաթվին պարբերական համակարգում:
• Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանդված

Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե նյութի մոլեկուլի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ԶԱՄ-ից։

• Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը

Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով, տարրերը համարակալվեցին և այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր: Նկատեցին, որ ամեն մի ութ տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները: Այդ երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքերի այնպես որ ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, հալոգենները իրար տակ, իսկ ազնինվ գազերը իրար տակ: Այդ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ:

• Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը

Պարբերության համարը ցույց է տալիս էլեկտրոնային շերտերի քանակը:

1. Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը

Կարգթիվը ցույց է տալիս պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը:

1. Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը

Խմբի համարը, եթե տարրը գտնվում է գլխավոր ենթախբում ցույց է տալիս էլեկտրոնների թիվը վերջին շերտում:

1. Տարրի բնութագրումը ըստ պարբերական համակարգի

1) Քիմիական տարրի նշանը  S

2) Կարգաթիվը 16, միջուկի լիցքը +16

3) Հարաբերական ատոմային զանգվածը 32

4) Մեկ ատոմի զանգվածը (գ) 5,31 x 10^-26 կգ

5) Դիրքը` պարբերություն 3, խումբ VI, ենթախումբ՝ գլխավոր

6)  Ատոմի բաղադրությունը՝ 16p, 16 n, 16  e

7) էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքը 2/8/6/

8) Ինչպիսի՞ տարր է` ոչ մետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ 0, -2, +6

1. Օքսիդացման աստիճան,վալենտականություն

Օքսիդացման աստիճանի մեծությունը որոշվում է միացության մոլեկուլում դեպի տվյալ ատոմը կամ տվյալ ատոմից շեղված էլեկտրոնների թվով:

1. քիմիական կապի տեսակները՝կովալենտ (ոչբևեռայի,բևեռային),իոնային,մետաղական

Իոնական կապն առաջանում է այն ատոմների միջև, որոնք իրենց էլեկտրաբացասականությամբ խիստ տարբերվում են։ Մետաղային տարրերի ատոմներն արտաքին էներգիական մակարդակում ունեն քիչ թվով էլեկտրոններ, հիմնականում՝ 1 կամ 2, առավել քիչ դեպքերում՝ 3 և 4 էլեկտրոններ։ Ոչմետաղների համեմատ, մետաղներն ունեն մեծ ատոմային շառավիղ, որի պատճառով վալենտային էլեկտրոնները թույլ են ձգվում միջուկների կողմից։

1. Քիմիական բանաձև,հաշվարկներ բանաձևվով

H_2PO₄

1.Նյութի անվանումը

Ֆոսֆորական թթու
2.Ինչ տարրերից էկազմված տրված նյութը

H-ջրածին, P-ֆոսֆոր, O-թթվածին
3.Քանի ատոմ ամեն մի տարրից կա տվյալ նյութի մոլեկուլում

3H

1P

4O

1. Հաշվել՝Mr 

Ar (H_2PO₄)=Ar (H)x3+Ar (P)+Ar(O)x4=1×3+31+16×4=3+31+64=98

1. Հաշվել տարրերի զանգվածային հարաբերությունները` m

m(H):m(P):m(O)=3:31:64

6..Հաշվել տարրերի զանգվածային բաժինները`w

w(H)=3:98×100=3%

w(O)=64:98×100=65%

w(P)=31:98×100=32%

7.Նյութը բարդ է, թե պարզ

Բարդ
8.Հաշվել մեկ մոլեկուլի զանգվածը

98×1,66×10^-27=163×10-27=1,63×10-25

1. Նյութի քանակ,մոլ՝8դաս;
2. Քիմիական հավասարումներ,քիմիական ռոակցիների տեսակները՝միացման,քայքայման,տեղակալման,փոխանալման՝8դաս;
3. Բարդ նյութերի դասակարգում՝օքսիդ,թթու,հիմք,աղ՝8դաս;
4. Քիմիայի օրենքները՝նյութի զանգվածի պահպանման օրենքը,նյութի բաղադրության պահպանման օչենքը՝8դաս;

• Հաշվարկներ ըստ քիմիական հավասարումների՝8դաս;

1) քիմիական տարրի նշանը S

2) կարգաթիվը 16, միջուկի  լիցքը +16, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 32 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 32

5) Դիրքը պարբերականհամակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր 3-րդպարբերություն  է, խումբը VI, ենթախումբը գլխավոր

6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝ 16պրոտոն, 16էլեկտրոն, 16նեյտրոն                                                   

 7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը Միջուկիցկանտարածություններ, որտեղէլեկտրոններիհավանականությունըավելիմեծեն, կոչվումենէլեկտրոնայինշերտերկամէներգետիկմակարդակ

Ծծմբիէլեկտրոնայինթաղանթըկազմվածէ 16 էլեկտրոններից։

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

Մետաղէ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

-2,+4, +6

10)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:

Ծծումբը, քիմիականտարրէ, որինշաննէ S ևատոմայինթիվը՝ 16: Գտնվումէպարբերականհամակարգի 6-րդխմբիգլխավորենթախմբում, իսկջրածնիևթթվածնիմիացություններումբաղկացածէտարբերիոններներից, փոխազդումէհամարյաբոլորթթուներիևաղերիհետ։Ծծմբիաղերըքիչենլուծվումջրում։Ցուցաբերումէոչմետաղականհատկություններ։Ծծումբըմարդունհայտնիէվաղնջականժամանակներից։Ծծումբնառաջացնումէերեքտարաձևություն, որըսովորաբարստանումենդեղինփոշուտեսքով։Հալվումէ 113 C ևեռում՝ 445 °C ջերմաստիճանում։Հալվածծծումբըսառեցնելիսառաջանումենբացդեղնավունասեղնաձևբյուրեղներ։Երկրակեղևումծծմբիպարունակությունը 0,05% է, ըստզանգվածի։Բնությանմեջհանդեսէգալիսինչպեսազատձևովայնպեսէլ, միացություններիձևով։Բացիդրանիցծծումբկաննաևնավթում, բնականածուխում, բնականգազումևթերթաքարում։Ծծումբըիրպարունակությամբբնականջրերում, հանդեսէգալիսհիմնականումսուլֆիտիոններիձևով, առաջացնումէ «մշտական» կարծրությունքաղցրահամջրերում։Կենսականկարևորտարրէբարձրակարգօրգանիզմներիհամար, անբաժանելիմասնէսպիտակուցներիհամար, կենտրոնացածէմազերում։

Ծծմբիֆիզիկականհատկությունները։

Ծծումբըդեղինգույնիբյուրեղայիննյութէ։Այնհեշտությամբհալվումէ 100 ցելսիուսիցփոքր–ինչբարձրջերմաստիճաններում։Ծծումբիուժեղտաքացմանժամանակառաջանումենմուգ–շագանակագույնգոլորշիներ։Արագսառեցնելիսծծումբիգոլորշիներնանմիջապես, առանցհեղուկանալուփոխարկվումեննրբագույնփխրունփոշու, որըկոչվումէծծմբածաղիկ։Ծծումբըջրումչիլուծվում, բայցայնլուծվումէմիքանիուրիշհեղուկներում, օրինակ, ծծմբածխածնում։

Ծծմբիքիմիականհատկությունները։

• Ծծումբըփոխազդումէմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէոչմետաղներիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէթթվածնիուհալոգեններիհետ։

• Ծծումբըփոխազդումէբարդնյութերիհետ։

Ծծումբըքիմիապեսակտիվտարրէևկարողէանմիջականորենմիանալգրեթեբոլորտարրերիհետ՝բացառությամբազոտի, յոդի, ոսկու, պլատինիևազնիվգազերիհետ: Միացություններումծծմբիբնորոշօքսիդացմանաստիճաներնեն՝ -2, +4, և +6: Ծծումբնայրվումէթթվածնումկամօդում՝առաջացնելովծծմբի(IV) օքսիդ։Տաքացմանպայմաններումծծումբըփոխազդումէջրածնիհետ։

Ծծմբիկիրառություն

Արդյունահանվողծծմբիգրեթեկեսնօգտագործվումէծծմբայինգազ, այնուհետևծծմբականթթուստանալուհամար։Մեծքանակներովծծումբծախսվումէռետինիստացմանհամար։Օգտագործվումէխաղողիևբամբակիթփերիվնասատուներիդեմպայքարելու, բժշկությունումմաշկայինհիվանդություններիբուժմաննպատակովքսուքներպատրաստելուհամար։Այնծախսվումէնաևներկերի, լուսանկարների, ծծմբածխածնի, լուցկուարտադրություններում։

Կենսաբանական դերըԾծումբը կենսաբանական տարրերից մեկն է։ Մտնում է մի քանի ամինաթթուների (ցիստեին, մեթիոնին) վիտամինների (թիամին), ֆերմենտների բաղադրության մեջ։ Ծծումբը մասնակցում է սպիտակուցային կառուցվածքների ձևավորմանը։ Մասնակցում է բակտերիաների սինթեզին (ծծումբը մտնում է բակտերիոքլորոֆիլի կազմության մեջ ծծմբաջրածինը հանդիսանում է ջրածնի ստացման հիմանակն աղբյուր)։ Օքսիդավերականգնման ռեակցիաներում ծծումբը հանդիսանում է էներգիայի աղբյուր քեմոսինթեզում։ Մարդու օրգանիզմում պարունակվում է ուղիղ 2գ ծծումբ։

1. Նյութի զանգվածի պահպանման օրենքը:

Զանգվածի պահպանման օրենք, բնության հիմնական օրենքներից մեկը՝ քիմիական ռեակցիաներում նյութերի զանգվածի պահպանման օրենքը։ Ըստ այդ օրենքի՝ ռեակցիայի մեջ մտնող նյութերի զանգվածը հավասար է ռեակցիայի հետևանքով ստացվող նյութերի զանգվածին։ Ընդհանուր ձևով գրված հետևյալ ռեակցիայի համար՝ A + B = C + D , այդ օրենքը մաթեմատիկորեն կարելի է ներկայացնել որպես

2.Նյութի բաղադրության պահպանման օրենքը:

Նյութի բաղադրության պահպանման օրենքը, անկախ գտնվելու վայրից ստացման եղանակներկից նյութերը ունեն հաստատուն բաղադրություն:

Քիմիական  հավասարումը  դա քիմիական ռեակցայի պայմանական գրառումն է, քիմիական բանաձևերի և գործակիցների միջոցով: Ռյակցիյաները լինում են չորսը տեսակի`միացման, քայքայման տեղեկալման և փոխանակման:

1. Քիմիական և ֆիզիկական երևույթներ: Ցանկացած փոփոխություն բնության մեջ կոչվում է երևույթ։ Ֆիզիկական են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում է նյութի ագրեգատային վիճակը, չափսերը, ձևը։ Քիմիական են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր, ռեակցիաների հատկանիշներն են՝ գույնի, հոտի, համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատում կամ կլանում, գազի անջատում և նստվածքի առաջացում։
2. Քիմիական հավասարումներ,ռեակցիաների տեսակները`միացման,քայքայման,տեղակալման,փոխանակման:

Քիմիական հավասարումը դա քիմիական ռեակցիայի պայմանական գրառումն է, քիմիական բանաձևերի և գործակիցների միջոցով: Ռեակցիաները լինում են տեսակի`միացման, քայքայման, տեղեկայման և փոխանակման: Միացման են այն ռեակցիյաներն են, որոնք միացման ժամանակ ստացվում է մեկ բարդ նյութ։ Քայքայման ռեակցիայի ժամանակ մեկ բարդ նյութից, ստանում ենք մի քանի նյութեր։ Տեղակալման է պարզ և բարդ նյութերի միջև ընթացող այն քիմիական ռեակցիան, որի ժամանակ պարզ նյութը կազմող ատոմները տեղակալում են բարդ նյութի բաղադրությունում առկա տարրերից որևէ մեկի ատոմները: Փոխանակման ռեակցիաներն ընթանում են երկու բարդ նյութերի միջև, ևորոնց ժամանակ դրանք փոխանակվում են իրենց բաղադրիչներով:

1. Օքսիդ,թթու,հիմք,աղ:

Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
SO2- Ծծումբի օքսիդ	HCl- Քլորաջրածնական թթու	Ba(OH)2— Բարիումի հիդրօքսիդ	Na2SO4-Նատրիումի սուլֆատ
P2O5- Ֆոսֆորի օքսիդ	H3PO4-Ֆոսֆորական թթու	Fe(OH)3-Երկաթի հիդրօքսիդ	AlCl3- Ալյումինի քլորիդ
Na2O-Նատրիումի օքսիդ			Zn(NO3)2-Ցինկի նիտրատ
MgO-Մագնեզիումի օօքսիդ			CaCO3-Կալիումի կարբոնատ
			FePO4-Երկաթի ֆոսֆատ

POSTED INՔԻՄԻԱ

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչմետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչմետաղները,եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթոիների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ-

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SiO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1.Առանձնացնել տրված նյութերը`Fe,CO<sub>2</sub>,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)<sub>2,</sub>Al,H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>,Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,Al(OH)<sub>3</sub>,H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>,Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,HNO<sub>3</sub>,KNO<sub>3</sub>,CaCO<sub>3</sub>,CaO,S,Cl<sub>2</sub>,MgO,Mg(NO3)<sub>2</sub>   աղյուսակում և անվանում`

Մետաղներ	Ոչմետաղներ	Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
Fe	P	CO2	HCl	Ba(OH)2	NaCl
Al	S	BaO	H2CO3	Al(OH)3	KNO3
		Al2O3	H2SO4		CaCO3
		Fe2O3	HNO3
		CaO
		MgO
		SO2

2.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ- KCO3

Մագնեզիումի ֆոսֆատ-Mg(PO4)2

Ալյումինի սուլֆատ- Al2(SO4)3

Բարիումի սիլիկատ-BaSO3

Երկաթի(ii) ֆոսֆատ-Fe3(PO4)2

Երկաթի (iii)սուլֆատ-Fe2(SO4)3

Ցինկի քլորիդ-ZnCl2

Կալցիումի ֆոսֆատ-Ca3(PO4)2

Մագնեզիումի նիտրատ-Mg(NO3)2

3.Լրացրեք բաց թողնված բառերը

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերի,որոնք կազմված են  երկու  տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է,որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` -2   :

Թթուները այն  բարդ   նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի  ատոմներից և թթվային մնացորդներից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրոքսո խմբերից:

4.Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում  և անվանել` N₂O,MgO,Fe₂O₃,MnO₂,Cl₂O₇,P₂O₃,SO₃,SO₂,K₂O,FeO:

5.Հաշվել  մեկ ացխածնի (IV)օքսիդի,ծծմբական  թթվի,ալյումինիումի հիդրօքսիդի,մագնեզիումի նիտրատի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,զանգվածային հարաբերությունները և զանգվածայն բաժինները:

1. Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք
   Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը դրանց հատկությունները, բաղադրությունը և նաև կիրառումը:
   Ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, էկոլոգիա, աստղագիտություն, աշխարհագրություն, բնապահպանություն, երկրաբանություն, գյուղատնտեսություն, անատոմիա և այլն…
   
2. Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ
   Մեզ շրջապատող բոլոր առարկաները կոչվում են ֆիզիկական մարմիններ: Իսկ այն ինչից կազմված են այդ ֆիզիկական մարմինները կոչվում են նյութեր:
   Սեղան, աթոռ, բաժակ, տուփ, քանոն, մեքենա․․․
3. Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ
   Պարզ նյութ-ծծումբ, երկաթ
   Բարդ նյութ-պղինձ, ածխածին
4. Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ
   Ֆիզիկական երևույթներ    ՔԻմիական երևույթներ                
   Մոմի հալվումը                            Մագնեզյումի այրումը
   Սպիրտի  գոլորշիացումը           Ամաոնյումի բիքրոմատի քայքայումը
   Սոդայի լուծումը ջրում               Լուցկու այրումը
   
5. Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը
   Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները: Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից։
   
6. Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք
   Տարրի հարաբերական ատոմային զանգված է կոչվում այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ որպես միավոր ընդունած ջրածնի ատոմի զանգվածից։ Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե մեկ մոլեկուլային զանգվածը քանի անգամ է մեծ:
7. Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանդված
   Մոլեկուլի հարաբերական զանգվածի ատոմային միավոր։ Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե տվյալ նյութի մոլեկուլի զանգվածը քանի անգամ է մեծ Զանգվածի ատոմային միավորից (ԶԱՄ)։ Այն նշանակում են M_r-ով։
   
8. Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը
   Տարրերի առաջին դասակարգում:
   Բոլոր տարրերը բաժանվում են երկու խմբի` մետաղներ և ոչ մետաղներ: Մետաղները՝ բացի սնդիկից, պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն, կազմված են մետաղներից և դժվարահալ են:
   Ոչ մետաղները, եթե պինդ են՝ փխրուն են, մեծամասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն:
   Այս դասակարգումը թերի էր, քանի որ գտնվեցին տարրեր, որոնք ունեն և’ մետաղական, և’ ոչ մետաղական հատկություններ:
   Առանձնացրեցին երեք խումբ տարրեր:
   Առաջին խումբը՝ ալկալիական մետաղներ, երկրորդը՝ հալոգենները, և երրորդը՝ իներտ կամ ազնիվ գազեր:
   I խումբ \ Ալկալիական մետաղներ` ամենաակտիվ մետաղները, Li, Na, K, Rb, Cs, Fr…
   II խումբ \ Հալոգեններ` ամենաակտիվ ոչ մետաղներ, F², Cl², Br², J², At²… Հալոգեն բառը հուներենից թագմանվում է աղ առաջացնող նյութ:
   III խումբ \ Իներտ կամ ազնիվ գազեր` He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn… Իներտ գազեր, նրանք կազմված են ատոմներից, որոնք այնքան պասիվ են, որ չեն միանում իրար և ուրիշ ատոմների հետ:
   Բոլոր տարրերը գրվեցին ըստ ատոմային հարաբերական զանգվածների մեծացումով, տարրերը համարակալվեցին և այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր: Նկատեցին, որ ամեն մի 8 տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները: Այդ երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքերի, այնպես, որ ալկալիական մետաղները ընկնեն իրար տակ, հալոգենները իրար տակ, իներտներն էլ իրար տակ, այդ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ:
   
9. Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը
   Պարբերոթյունը տարրերի հորիզոնական շարքեր են, գրված ըստ կարգաթվերի մեծացումով: Սկսվում են ալկալիական մետաղներով և ավարտվում ազնիվ գազերով:
   
10. Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը
    Բոլոր տարրերը գրվել են ըստ ատոմային հարաբերական զանգվածների մեծացումով, տարրերը համարակալվեցին և այդ համարները կոչվեցին կարգաթվեր:
    
11. Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
    Խմբերը բաժանվում են գլխավոր և երկրորդական ենթախմբերի, գլխավոր է կոչվում այն ենթախումբը, որը կազմված է և փոքր և մեծ պարբերության տարրերից: Երրորդական ենթախմի տարրերը կապույտ են:
    
12. Տարրի բնութագրումը ըստ պարբերական համակարգի
13. Օքսիդացման աստիճան,վալենտականություն
14. քիմիական կապի տեսակները՝կովալենտ
    (ոչբևեռայի,բևեռային),իոնային,մետաղական
    Կովալենտ է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների մինջև ընդհանուր էլեկտրոնային զույգի միջոցով: Կովալենտ բառը լինում է երկու տեսակի` ոչ բևեռային և բևեռային: Ոչ բևեռային է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է միևնույն ոչ մետաղների ատոմների միջև, ընդհանուր էլեկտրոնային զույգի միջոցով: Բևեռային է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է տարբեր ոչ մետաղների ատումների միջև, ընդհանուր էլեկտրոնային զույգի միջոցով:

Դասարանում և տանը(203,204)

Posted on December 16, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք (119,200,201,202)

Posted on December 10, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (199, 200, 201, 202)

Posted on December 9, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք (191, 192, 193)

Posted on December 7, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք (187, 188, 189)

Posted on December 5, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (186, 187, 188, 189)

Posted on December 2, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք (183, 184)

Posted on December 1, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (185)

Posted on November 29, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (176֊ա,ե,զ, 177֊ա,գ,ե, 178֊ա,գ, 179֊ ա,գ, 180֊ ա,գ, 181֊ա,գ, 182֊ա,գ)

Posted on November 25, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք ( 171, 172, 173, 174, 175֊ի մնացածը)

Posted on November 24, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (165-ա, գ, ե 166-ա,գ, 167-ա,գ)

Posted on November 18, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Տնային աշխատանք (154, 155, 156, 157, 158, 159)

Posted on November 17, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք (154- ա, դ, է, ը, 155-ա,դ, 156- ա, ե, գ, 157-ա, գ, ե, է, 158-ա, դ)

Posted on November 17, 2019

POSTED INՀԱՆՐԱՀԱՇԻՎ

Դասարանական աշխատանք 139, 140,141, 142, 143, 144, 145

Posted on November 10, 2019

Վերհիշիր նախորդ տարվա թեմաներից , հիմնավորիր ինչով է տպավորվել/Հայոց պատմություն 7-րդ դասարան, 15 նախադասությամբ/:

Վերհիշելով նախորդ տարվա անցածը՝ լրացնել բաց թողնված բառերը:

Անդրադառնալով հայ ժողովրդի համար թուրք–պարսկական պատերազմների աղետալի հետևանքներին` XVII դարի եվրոպացի հեղինակ Ժան Շարդենն արձանագրում է, որ «Աշխարհում չկա մի այլ երկիր, ուր տեղի ունեցած լինեին այդքան շատ արյունահեղ ընդհարումներ… նա (Հայաստանը) հանդիսացավ ռազմական գործողությունների թատերաբեմ Օսմանյան կայսրության և Սեֆյան Պարսկաստանի  մղած վերջին պատերազմներում: Օսմանյան Թուրքերը  կռվում էին ամբողջ Հայաստանը նվաճելու համար, սակայն բավարարվեցին այն արևելյանի հետ բաժանելով, այդուհանդերձ, նրանք տիրեցին նրա մեծագույն մասին»:

1555 թ. Ամասիայում Օսմանյանկայսրության ևՊարսկաստանի պետությունների միջև հաշտության պայմանագիր է կնքվում, համաձայն որի` թուրք–պարսկական սահմանագիծն անցնում էր Հայաստանի տարածքով: Հայաստանի արևմտյան մասն անցնում էր Օսմանյան կայսրությանը, իսկ արևելյան` Իրանին:

/արևմտյան, Օսմանյան, , արևելյանը ,Սեֆյան, թուրքեր, պարսիկներ/

Ներկայացնել  ՙՙազատագրական պայքար՚՚, «հեղափոխություն»հասկացությունների բացատրությունը:

Ազատագրական պայքար- հանուն ազատության մղվով պայքար։

Հեղափոխություն- իշխանության մեջ արմատական փոփոխություն

Հայժողովրդիազատագրականպայքարինախադրյալները/ կարդալ էջ 7-10, պատասխանել  հարցերին:

Տանը

«Իսրայել Օրին ազատագրական գործիչ»

• Ո՞վ էր Իսրայել Օրին, նրա ծավալած գործունեությունը հայության ազատագրման հարցում, ինչ արդյունքի հասավ:

ԻսրայելՕրինհայազգային–ազատագրականշարժմանգործիչէր: ՍյունիքումևԱրցախումունենալովգաղափարակիցներ՝նաարմատավորեցՀայաստանիազատագրությանգաղափարընրանցմեջ։ԱրդյունքումիրմահիցմեկդարանցԱրևելյանՀայաստանըմիացվեցՌուսականկայսրությանը: Դեռայնժամանակազատագրվածհայկականհողերիվրաայսօրկանհայկականերկուպետականություններ՝ՀայաստանիՀանրապետությունուԱրցախիՀանրապետություն։

1. Ինչո՞ւ XVII դարի երկրորդ կեսին հայ ժողովրդի մոտ ազատագրական նոր
   հույսեր արթնացան:

Քանի որ Օսմանյան Իրանի
2. Հայաստանի ազատագրման գործին հայության ո՞ր խավերն էին մասնակցում:

Հայ ունևորների և հոգևորների խավը։
3. Նշե՛ք Հայաստանի ազատագրական պայքարի ժամանակի հայտնի գործիչների:

Խաչատուր Գաղատացին, մահտեսի Շահմուրատը, Հովհաննես Թութունջին, Գրիգոր      Լուսիկենցըև այլք:
4. Ի՞նչ նպատակով և ե՞րբ Հակոբ Դ Ջուղայեցին գումարեց գաղտնի ժողով: Ի՞նչ
որոշում կայացրեց ժողովը:

Էջմիածնում 1677 թ. գումա­րեց գաղտնի ժողով: Ժողովը որոշեց դիմել Եվրո­
պայի օգնությանը:
5. Ո՞վ էր Իսրայել Օրին: Ինչո՞ւ էր նա Հայաստանի ազատագրման համար բանակ­
ցում Հովհան Վիլհելմի հետ:

Իսրայել Օրին հայ ազգային–ազատագրական շարժման գործիչ էր: Գերմանիան այդ ժամանակ հաջողությամբ պայքա­րում էր Օսմանյան կայսրության դեմ, ուստի կարող էր
կարևոր դեր խաղալ Հայաստանի ազատագրման գոր­ծում: Այս ամենը հաշվի առնելով` Օրին Վիլհելմի հետքննարկում է Հայաստանի ազատագրության հարցը:
6. Ե՞րբ կայացավ Անգեղակոթի ժողովը, ի՞նչ որոշում ընդունեց այն:

Անգեղակոթ գյուղում 1699 թ․ հրավիրվում է գաղտնի խորհրդակցություն։ Որոշվում է լիազորել Օրուն շարունակել բանակցությունները արևմտաեվրոպական երկրների, ինչպես և Ռուսաստանի հետ։

7. Ինչու՞ Հովհան Վիլհելմը Օրուն խորհուրդ տվեց օգնության խնդրանքով դիմել
Ռուսաստանին: Ինչպե՞ս արձագանքեց Պետրոս I–ը Ի. Օրու խնդրանքին:

       Եվրոպայում Հայաստանի ազատագրության համար իրական օժանդակություն չստանալով` Օրին Վիլհելմի խորհրդով մեկնում է Ռուսաստան։ Պետրոս I–ը, որ Շվեդիայի դեմ պատերազմի մեջ էր, հուսադրում է Օրուն, որ պատերազմի բարեհաջող ավարտից հետո կզբաղվի Հայաստանի հարցով:
8. Ե՞րբ է տեղի ունեցել Օրու դեսպանագնացությունը, ի՞նչ արդյունք այն ունեցավ:

         Օրին իր դեսպանախմբով 1708 թ.ուղևորվում է դեպի Այսրկով­ կաս և Պարսկաստան: 1709 թ. լինում է Պարսկաստանի մայրաքաղաք Սպահանում և նույն թվականի կեսերին բռնում վերադարձի ճանապարհը:
9. Ո՞վ էր Գանձասարի կաթողիկոսը և ինչո՞ւ էր նա միացել Օրուն:

          Գանձասարի կաթողիկոսը Եսայի Հասան-Ջալալյանն էր։ Վեր­ջինս, ամենայն հավանականությամբ՝ որպես Ռուսաս­տանի հետ ստեղծվող դաշինքի կողմնակից, պետք է պաշտոնապես Հայաստանի ազատագրության հարցի շուրջ բանակցեր Պետրոս I–ի հետ: Բայց 1711թ.օգոս­տոսին մերձկասպյան Աստրախան քաղաքում տարօրի­նակ հանգամանքներում Իսրայել Օրին հանկարծամահ է լինում: Խափանվում է կաթողիկոս Եսայի Հասան–Ջալալյանի ծրագիրը, և նա հարկադրված վերադառ­նում է հայրենիք: